سوختگی

سوختگی

تعریف:

سوختگی صدمه و به وجود آمدن زخم در پوست بر اثر حرارت، مواد شیمیایی، اشعه، و جریان الکتیریسیته است بنابراین سوختگی به انواع حرارتی، شیمیایی، الکتریکی و رادیاسیون تقسیم می شود.

تقسیم بندی:

سوختگی از نظر عمق به درجه یک، دو و سه تقسیم می شود.

سوختگی درجه یک سطحی و در ناحیه اپیدرم است. خود به خود خوب می شود و تنها کارهایی که باید انجام داد کنترل درد، تامین مایعات بدن و مرطوب نگه داشتن پوست می باشد.

در سوختگی درجه دو درم و اپی درم را گرفتار می کند ولی تمام لایه زاینده که پوست را ترمیم می کند صدمه نخورده است، بنابراین پوست قابلیت ترمیم خود را دارا می باشد. سوختگی درجه دو بستگی به عمق آن به دو نوع سطحی و عمقی تقسیم می شود.  نوع سطحی با مراقبت و پانسمان مرتب و پیشگیری از عفونت خوب می شود. مدت ترمیم پوست حدود 14 تا21 روز است.

 ولی در نوع عمقی آن نیاز به پیوند پوست است تا نتایج زیبایی و عملکردی بهتری داشته باشد.

 

در سوختگی درجه سه تمام درم و اپیدرم از بین رفته است. سوختگی درجه سه خود به خود خوب نمی شود و بنا برین نیاز به پیوند پوست دارد. بدون پیوند پوست نتایج خوب نخواهد بود زیرا  زخم با بافت همبند و اسکار ترمیم شده و ار نظر زیبایی،  زشت و از نظر عملکردی نتایج نامطلوبی دارد .

عمق سوختگی و تعیین نوع آن با معاینه و نیز سونوگرافی داپلر تشخیص داده می شودو کار راحتی نیست . تجربه جراح سوختگی در این مود بهترین روش تصمیم گیری است.

شدت سوختگی

شدت سوختگی علاوه بر عمق به وسعت بستگی دارد. سوختگی هر چه وسیع ترباشد درمان آن مشکل تر و خطر مرگ بیمار در اثر سوختگی یا به وجود آمدن از کار افتادگی یا معلولیت بالاتر است. وسعت سوختگی با درصدی از بدن که سوخته است بیان می شود.

درمان مرحله حاد:

بلافاصله بعد از سوختگی سرد کردن محل و پوشش آن با پانسمان تمیز و مراجعه به پزشک سه اقدام اولیه است.

سپس مهمترین کار ترمیم همه زخم ها است. باید بدانید که سوختگی های وسیع یک بیماری سیستمیک بوده و همه ارگان های بدن را درگیر می کند و می تواند باعث مرگ بشود. درمان در این مرحله تامین مایعات بدن، تغذیه کافی، پبشکیری از عفونت، فعال نگه داشتن مفاصل و کمک به بدن برای ترمیم زخم ها است. دبریدمان و تمیز کردن زخمها، پانسمان مرتب، پیوند پوست و سایر روشهای ترمیمی برای ترمیم زخم ها استفاده می شوند.

جراحی ترمیمی

 برای عوارض باقی مانده از سوختگی، اصلاح چسبندگی  واعمال جراحی زیبایی نیاز به اعمال جراحی جداگانه پس از اتمام مرحله حاد است.

این مرحله بعد از بهبود همه زخم ها و ترخیص بیمار از بیمارستان شروع می شود.

باید بدانید پوست جایگزین ندارد و امکان اینکه اسکار یا جوشگاه باقیمانده از سوختگی به طور کامل از بین برود وجود ندارد. سوختگی با جراحی بهتر می شود ولی هیچ وقت به طور کامل خوب نخواهد شد .

هدف جراحی در بیماران سوختگی در ابتدا اصلاح عملکرد و در مرحله دوم بازگرداندن زیبایی محل سوخته است .

منظور از اصلاح عملکرد از بین بردن چسبندگی خصوصا در مفاصل، گردن، لب ها، چشم ها، بینی و گوش ها است. اغلب برای بهبود عملکرد از پیوند پوست ، انتقال فلپ به روش های مختلف، گذاشتن اکسپندربافتی وسایر روش ها استفاده می شود. همچنین کاشت مو نقش مهمی در بهبود اسکار در محل هایی که دارای مو هستند دارند .

در بازگرداندن زیبایی سعی می شود قسمت سوخته تا حد ممکن به حالت قبل از سوختگی باز گردانده شود هرچند هیچ وقت به طور کامل امکان پذیر نیست.

در سوختگی های شیمیایی صدمه عمقی تر و بافت های زیر جلد هم دچار سوختگی می شوند و بنابراین نتایج بازسازی به خوبی سایر سوختگی ها نمی باشد .سوختگی های شیمیایی صورت می تواند باعث نابینایی هم بشود و جراحی بسیار مشکلی هم دارد.

در سوختگی های الکتریکی چون علاوه بر پوست، عضلات،  تاندون ها،  عروق و اعصاب و حتی استخوان ممکن است بر اثر عبورجریان الکتریکی صدمه ببینند، اغلب عمق سوختگی خیلی زیاد و نیاز به جراحی های متعدد در مرحله حاد و نیز مرحله ترمیمی دارد. احتمال قطع اندام هم در سوختگی الکتریکی وجود دارد. اعمال جراحی در سوختگی های الکتریکی بسیار مشکل و بازگرداندن عملکرد در بعضی از موارد غیر ممکن است.

زمان  شروع عمل های ترمیمی کی است؟

در اعمال جراحی برای بازگرداندن عملکرد اندام و یا عضو محدودیت زمانی وجود ندارد و باید هرچه زودتر این اعمال جراحی انجام شوند تا عملکرد عضو یا اندامی که کار خود را به خوبی انجام نمی دهند دوباره در حد ممکن به حالت نرمال برگردد. به عنوان مثال چسبندگی های پلک، دهان، گردن و مفاصل باید هر چه زودتر عمل جراحی و عضو یا اندام بتواند عملکرد خود را انجام دهد.

در اعمال جراحی زیبایی بهتر است مدت مشخصی از سوختگی گذشته باشد و اسکار ها بالغ شده باشند. منظور از بالغ شدن اسکارها نزدیک شدن رنگ آن ها به رنگ طبیعی پوست، از بین رفتن رنگ بنفش و کبود در اسکار های سوختگی، بدون برجستگی و بدون سفتی می باشد  که معمولا در کودکان یک تا دوسال و در بزرگسالان حداقل به 6 ماه زمان احتیاج دارد. در بعضی افراد ممکن است بالغ شدن اسکار چندین سال طول بکشد.

انواع روشها برای ترمیم بافت سوخته کدام است؟

پیوند پوست بسته به ضخامت  پوست ناحیه گیرنده و دهنده، هماهنگی رنگ و نیز وسعت دار. پوست اغلب از پشت گوش، کشاله ران، بازو یا ران برداشته می شود.

فلپ می تواند از همان ناحیه یا منطقه یا از جای دیگر باشد و به انواع مختلف تقسیم و با تکنیک های متفاوت انجام می شود.

گذاشتن اکسپندر بافتی یا تیشو اکسپندر بستگی به وسعت اسکار سوختگی دارد و شامل دو مرحله ی گذاشتن تیشو اکسپندر در یک عمل جراحی و سپس خارج کردن آن در عمل جراحی دوم است . همچنین در بین فاصله دو عمل جراحی بیمار باید به طور مرتب، معمولا هفته ای یکبار برای تزریق سرم نمکی در تیشو اکسپندر و بزرگ شدن  تدریجی آن مراجعه نماید .

در مرحله دوم تیشو اکسپندر خارج شده و اصلاح ناحیه چسبنده یا اسکار سوخته از بافت اضافه شده توسط تیشو اکسپندر انجام می گردد. به طور معمول روش تیشو اکسپندر از زمان گذاشتن آن تا خارج کردن و انتقال فلپ حدود چهار تا پنج ماه طول می کشد.

اقدامات قبل از عمل

 

1. از دو هفته قبل از عمل مصرف آسپرین و سایر داروهایی که انعقاد را می توانند مختل کنند مانند بروفن، ناپروکسن، دیکنوفناک و مشابه آن ها، ویتامین ای و داروهای گیاهی را قطع کنید.
2. اگر پلاویکس یا اسویکس یا کلوپیدوگرل(هر سه نام یک دارو است) مصرف میکنید حتما به پزشک معالج خود اطلاع دهید.
3. سیگار و قلیان را حداقل دوهفته قبل از جراحی قطع کنید.
4. به مدت دو هفته قبل از عمل و سه ماه بعد از عمل از نور آفتاب اجتناب کنید.
5. به مدت حداقل شش ساعت ناشتا بمانید و مایعات و آب هم ننوشید.
6. در صورتی که مشکل انعقادی دارید یا علایم سرما خوردگی پیدا کرده اید حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
7. شب قبل از عمل استحمام کنید.
8. آرایش نکنید.
9. کاشت ناخن و لاک نداشته  باشید.
10. اگر لنز تماسی دارید آن را بردارید.
11. آزمایشات لازم را که پزشک معالج برای شما درخواست کرده اند انجام داده و جواب آنها را برای روز عمل همراه داشته باشید.
12. جواب مشاوره هایی که برای این عمل جراحی برای شما درخواست شده است را همراه داشته باشید.

 

مراقبت های بعد از عمل

1. میزان بستری بودن شما در بیمارستان به نوع عمل انجام شده بستگی دارد. اغلب فقط  یک شبانه روز در بیمارستان خواهید بود و سپس مرخص می شوید. هنگامی که روش فلپ انجام می شود بستری طولانی تر و گاهی چند روز طول می کشد.
2. بالا قرار گرفتن محل عمل جراحی اهمیت ویژه ای دارد. استراحت نیمه نشسته یا بالا قرار دادن اندام لازم است رعایت شود.
3. گاهی لوله تخلیه ترشحات یا درن گذاشته می شود و به طور معمول بعد از 24 ساعت خارج می شود.
4. پانسمان محل پیوند پوست به طور معمول تا یک هفته باز نمی شود.
5. درد معمولا شدید نیست و با مسکن های معمولی برطرف می شود. البته شدت درد به میزان تحمل افراد نیز ارتباط دارد.
6. دارو های ضد انعقاد خون تا یک هفته بعد از عمل نباید مصرف شوند.
7. در مورد استحمام در عمل های متفاوت اصول متفاوتی حاکم است و در این زمینه از پزشک معالج سوال کنید.
8. فعالیت و راه رفتن به عمل جراحی انجام شده بستگی دارد.
9. احتمالا شمابه چندین بار تعویض پانسمان احتیاج خواهید داشت.
10. بخیه ها معمولا هفت تا ده روز از جراحی کشیده میشوند.
11. محلی که از آن پوست برداشته می شود نیاز به مراقبت های خاصی دارد و به تدریج پوست مجددا ترمیم می شود ولی جای برداشتن پوست به فرم تغییر رنگ یا اسکار باقی می ماند.
12. به تیشو اکسپندر نباید ضربه بخورد.

 

عوارض:

1. اغلب بیماران نیاز به چندین عمل جراحی دارند.
2. پیوند پوست ممکن است نگیرد و مجددا به پیوند پوست نیاز باشد.
3. فلپ ممکن است خونرسانی خود را از دست بدهد و سیاه و نکروز شود و نیاز به برداشتن داشته باشد.
4. تیشو اکسپندر چون جسم خارجی محسوب می شود ممکن است عفونت کند یا پوست را سوراخ کند و خارج شود.
5. ممکن است با وجود همه تکنیک های به کار رفته باز هم نتیجه ایده آل به دست نیاید.

تصاویر قبل و بعد جراحی